23/06/2022 tarihinde Türkiye Basketbol Federasyonu (“TBF”) Başkanı Hidayet TÜRKOĞLU tarafından yapılan açıklama ile Sportradar partnerliği ile Türk sporunda bir ilk olarak Türk basketbolunda “Şeffaflık Tescil Teknolojisi” (Integrity System) hayata geçirileceği duyuruldu. Peki dünya çapında başta Uluslararası Olimpiyat Komitesi olmak üzere NBA, FIBA, FIFA gibi büyük organizasyonlarla işbirliği içerisinde olan, sporun ve spor süjelerinin gelişimine katkı sağlamak ve daha şeffaf, güvenilir bir yapı oluşturmak adına atılan bu önemli adım “Şeffaflık Tescil Teknolojisi” tam olarak neleri içeriyor, yazımızda bu konuyu inceledik.
Şeffaflık Tescil Teknolojisi ve Bahis Denetimi
Şeffaflık Tescil Teknolojisi, dünya çapında birçok ülkede ve spor alanında veri toplama ile analiz temeline dayalı olarak bahis izleme, spor paydaşlarının eğitimi, dürüstlük denetimi hizmetleri sağlayan Sportradar tarafından yürütülen bir hizmettir. 2001 yılında Norveç’te kurulan Sportradar’ın, başta Uluslararası Olimpiyat Komitesi olmak üzere birçok organizasyonla işbirliği içerisinde yürüttüğü Şeffaflık Tescil Teknolojisi, sporun süjelerinin eğitiminin yanı sıra özellikle bahis piyasalarındaki düzensiz ve şüpheli aktiviteleri tespit ve denetimi yönüyle öne çıkmaktadır.
Ülkemizde 7258 sayılı “Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun” kapsamında kanunun verdiği yetkiye dayalı olmaksızın bahis ve şans oyunları oynatılması suç olarak, oynanması ise kabahat olarak düzenlenmiş olup Şeffaflık Tescil Teknolojisi ile yapılacak denetim ve tespit işlemlerinin işbu kanun kapsamında suç ve kabahat olarak düzenlenen hususların tespitine etkisinin ne yönde olacağı henüz netlik kazanmamıştır.
7258 sayılı “Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun”un 5. maddesinde yasadışı bahis ve şans oyunları oynatılması ve oynanması hakkında düzenleme yapılmıştır:
“Madde 5 – (Değişik: 12/7/2013-6495/3 md.)
Kanunun verdiği yetkiye dayalı olmaksızın;
a) Spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli ve müşterek bahis veya şans oyunlarını oynatanlar ya da oynanmasına yer veya imkân sağlayanlar üç yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
b) Yurt dışında oynatılan spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarının internet yoluyla ve sair suretle erişim sağlayarak Türkiye’den oynanmasına imkân sağlayan kişiler, dört yıldan altı yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
c) Spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarıyla bağlantılı olarak para nakline aracılık eden kişiler, üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
ç) Kişileri reklam vermek ve sair surette spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarını oynamaya teşvik edenler, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve üç bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
d) Spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis veya şans oyunlarını oynayanlar mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından beş bin liradan yirmi bin liraya kadar idari para cezası ile cezalandırılır.”
Görüleceği üzere 7258 sayılı kanunda suç ve kabahat olarak belirtilen hususların tespitine ilişkin olarak Şeffaflık Tescil Teknolojisi’nin etkisi olacağı sabittir. Bu etkinin kapsamına ilişkin olarak açıklık getirilmesi gerekmektedir.
Şeffaflık Tescil Teknolojisi ve Spor Toto Teşkilatı Başkanlığı
İsviçre menşeili Sportsradar’ın sağlayacağı bu denetimin ülkemizde bahis ve şans oyunlarını düzenleme, gözlemleme ve denetleme yetkisine haiz Spor Toto Teşkilatı Başkanlığı’nın denetimi ile bağlantısının nasıl olacağı da merak konusudur.
Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’nın görev ve yetkileri “Spor Toto Teşkilat Başkanlığı Görev, Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliği” kapsamında düzenlenmiş olup teşkilat başkanlığının görev ve yetkileri işbu yönetmeliğin 6. maddesinde belirtilmiştir.
“MADDE 6 –
(1) Teşkilat Başkanlığının görev ve yetkileri şunlardır:
a) Yurt içinde ve yurt dışında yapılan her türlü spor müsabakası üzerine yurt içinde ve yurt dışında spora dayalı bahis ve şans oyunları düzenlemek, denetim ve gözetimi altında düzenletmek, bunlara ilişkin her türlü izni vermek ve sözleşmeyi yapmak.
b) Spora dayalı bahis ve şans oyunlarına yönelik mevzuata aykırı iş ve eylemlerin önlenmesi için gerekli denetimleri yapmak, faaliyetlerde bulunmak ve tedbirleri almak…”
Görüldüğü üzere 7258 sayılı kanun kapsamında sayılan suç ve kabahatler ile ilişkili olarak yurt içi ve dışında spor müsabakalarına dayalı bahis ve şans oyunları düzenleme, denetleme görev ve yetkisi Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’ndadır.
26/04/2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7405 sayılı “Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu” ile 7258 sayılı kanuna 5. Maddesine eklenen “…Bu Kanunda tanımlanan suçlara ilişkin delil veya emarelerin tespiti hâlinde Spor Toto Teşkilat Başkanlığı, doğrudan Cumhuriyet başsavcılığına başvuruda bulunabilir. Soruşturma sonunda verilecek kovuşturmaya yer olmadığı kararları Spor Toto Teşkilat Başkanlığına tebliğ edilir ve Spor Toto Teşkilat Başkanlığı bu kararlara itiraz edebilir…” hükmü ve devamında belirtildiği üzere Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’nın yapılacak ceza yargılamasındaki yeri hakkında düzenleme yapılmıştır. Anlaşıldığı üzere bahis ve şans oyunlarını denetleme görev ve yetkisine haiz Spor Toto Teşkilatı kanunda tanımlanan suçlarla ilişkili olarak gerekli işlemleri de yapma yetkisine haizdir.
Dünya çapında 120 ülkede hizmet veren İsviçre menşeili Sportradar’ın sağlayacağı Şeffaflık Tescil Teknolojisi kapsamındaki bu denetim dünya ülkelerinde belirli bir maç için çevrimiçi bahisçilerin oran kalıplarını beklenen oranların kalıplarıyla karşılaştırarak şüpheli eşleşmeler bulunduğunda analiz edilerek ilgili federasyona bildirmesi yöntemi ile çalışmaktadır. Bu kapsamda ülkemizde yapılacak denetim sonucunda ulaşılacak verilerin TBF’na mı bildirileceği yoksa bahis ve şans oyunlarını düzenleme, gözlemleme ve denetlemeye yetkili Spor Toto Teşkilatı Başkanlığı’na mı bildirileceği hususuna açıklık getirilmesi gerekmektedir.
Sonuç
Türk sporunda bir ilk olarak TBF ve Sportradar işbirliği ile hayata geçirilecek Şeffaflık Tescil Teknolojisi’nin spor alanında veri toplama ile analiz temeline dayalı olarak bahis izleme, spor paydaşlarının eğitimi, dürüstlük denetimi hizmetlerinin ülkemiz sporunun gelişimine katkı sağlayacağı şüphesizdir. Dünya çapında IOC, NBA, FIBA, FIFA, UEFA gibi organizasyonlarca faydalanılmakta olan, sporcu gelişim ve eğitine katkısı ile daha şeffaf, güvenilir bir yapı oluşturmak adına atılmış olan bu adımın ülkemiz sporuna ve halihazırda yerleşik mevzuat çerçevesinde spor hukukuna etkilerin incelenmesi gerekmektedir.
Bununla birlikte 7258 sayılı kanun kapsamında yasa dışı bahis ve şans oyunları oynatılmasının suç ve kabahat olarak düzenlendiği ülkemizde Şeffaflık Tescil Teknolojisi ile yapılacak denetim ve tespit işlemlerinin işbu kanun kapsamında suç ve kabahat olarak düzenlenen hususların tespitine etkisinin ne yönde olacağı; ve yine Şeffaflık Tescil Teknolojisi kapsamında yapılacak olan gözlem, denetim ve bildirim işlemlerinin ülkemizde bahis düzenleme, gözlemleme ve denetleme yetkisine haiz Spor Toto Teşkilatı Başkanlığı’nın gözlem ve denetimi ile bağlantısının ne yönde olacağı hususlarının netleştirilmesi gerektiği sabittir.
Legum Sports
