35 yaşındaki Sırp sporcu Novak Djokovic, bu yıl Paris’te büyük bir Grand Slam zaferi hedeflemişti. Fransa Açık çeyrek final karşılaşmalarında Rafael Nadal’la eşleşen Djokovic 4 saat 12 dakika süren epik bir maçla, Rafael Nadal’a yenildi. Djokovic böylece Fransa hayallerine ve hedeflediği Grand Slam zaferine bu senelik veda etmiş oldu. Ancak Avustralyalı ünlü bir göçmenlik avukatı, dünyanın 1 numaralı tenisçisinin gelecek yılki Avustralya Açık tenis turnuvasını hedefine almasıyla, bu yılın başlarında vizesinin iptal edilme kararından itibaren çok sayıda varsayımlar olduğunu belirterek oyuncunun Melbourne’a dönebileceğinden bahsetti. Bu yazıda Djokovic’in Covid-19 önlemleri sebebiyle başına gelen olayların hukuki incelemesi yapılmıştır.
17-30 Ocak tarihlerinde Melbourne’da yapılan Avustralya Açık Tenis Turnuvası’na katılacak tenisçilere turnuva öncesi Covid-19 aşı zorunluluğu getirilmiş, aşı olmayı reddeden tenisçilerden ise bağımsız uzmanlardan oluşan kuruldan tıbbi muafiyet kararı alınması talep edilmişti. Aşı karşıtlığıyla bilinen lakin turnuva öncesi aşı olup olmadığını net bir şekilde açıklamayan Djokovic, turnuvaya tıbbi muafiyet kararıyla katılacağını bildirmişti.
Melbourne’a ulaştıktan sonra muafiyet kararı kabul edilmeyen ve ülkeye giriş vizesi iptal edilen Djokovic, mültecilerin tutulduğu otele gönderilmiş, kendisi 5 gün boyunca otelde gözaltında tutulmuştu. Vize iptali kararına itiraz eden Djokovic ve avukatları, kararı federal mahkemeye taşıdı. Avustralya Federal Devre ve Aile Mahkemesi’nde görülen davada Djokovic haklı bulunarak vize iptali kararı kaldırıldı. Kararın iptali ardından otel gözaltısından çıkan Djokovic, antrenmanlarını devam ettirdi. Bu sürede Avustralya Göç Bakanı Alex Hawke yetkilerini kullanarak tenisçinin vizesini tekrar iptal edince, Djokovic’in avukatları yeniden mahkemeye başvurdu. Avustralya Federal Mahkemesi’nde görülen duruşmada, 3 hâkimden oluşan heyet Bakan Hawke’nin verdiği vize iptali kararını onayladı. Avustralya Başbakanı Scott Morrison karar hakkında; “Yani, üç yıllık bir süreyi kapsıyor ancak doğru koşullarda geri dönmesi için bir fırsat var ve bu o zaman düşünülecek.” şeklinde konuşmuştu.
Avustralyalı yetkililerin 2022 yılından itibaren koyduğu bu üç yıllık yasak göz önüne alınırsa, Djokovic’e gelecek yıl Avustralya Açık’ta oynama vizesi verilip verilmeyeceği konusunda bir belirsizlik halen varlığını koruyor. The Australian gazetesine 2023’te Melbourne’de oynama olasılığı hakkında verdiği bir röportajda Djokovic; “Hükümet açısından evet, haberleri duydum. Ama vizemin tekrar verilip verilmeyeceğini veya Avustralya’ya geri dönmeme izin verilip verilmeyeceği hakkında hiçbir şey bilmiyorum. Oraya gidip Avustralya Açık oynamak istiyorum. Herhangi bir kin tutmuyorum. Geçmiş geçmiştir… …Avustralya’ya dönüp Grand Slam’lerde kariyerimdeki en büyük başarıyı elde ettiğim bir yerde oynama fırsatım olursa geri dönmek isterim” şeklinde konuşmuştu.
Djokovic’ in Avustralya Açık’ta oynamasına karşı alınan men kararı, kendisinin aşı karşıtı statüsü göz önüne alındığında, yüksek profili de sebebiyle aşı karşıtı duyguları körükleyebileceği algısına dayanmaktadır. Tenisçinin Avustralya Açık’a gelme konusundaki talebi, ülkede Omicron varyantı etkisinde pandemi kısıtlamalarının yüksek olduğu bir dönemde yaşandı. Eski Göçmenlik Bakanı Alex Hawke, kamu yararına olduğu ve aynı zamanda sağlık ve iyi düzen gerekçesiyle Djokovic’in vizesini iptal etmişti. Djokovic kahraman ve simge olarak kabul edildiği Sırbistan’daki hayranlarından da bu konuda yüksek miktarda destek aldı. Sırp devlet savcıları, Djokovic’in Avustralya’ya girmeye çalışmak için sahte bir Covid-19 testi kullandığı yönündeki suçlamaları ise tamamen reddetti.
Novak’ın Melbourne’deki bir otelde beş gün boyunca gözaltında tutulması da hayranları tarafından büyük tepki topladı. Avustralya İnsan Hakları Komisyonu’ndan İnsan Hakları delegesi Lorraine Finlay, bu otel gözaltılarının, insan hakları ve sağlık üzerindeki etkilerinin ciddi ve kanıtlanmış olduğunu belirtti.
Estrin – Saul Hukuk firmasının ortağı Daniel Estrin, Djokovic’i sınır dışı etme kararının “dış dünyaya Avustralya tenisi açısından iyi izlenim yaratmadığını hatta baştan savma bir evrak işi gibi göründüğünü” söyledi. İşçi Partisi yönetimindeki yeni hükümetin Djokovic’in oynamasına izin verip vermeyeceği hakkında sorulara da cevap veren Estrin, “Bu hükümetin Djokovic’in oynamasını yasaklamak için bu kadar acımasız kararlar alacağından şüpheliyim. Bu, İşçi Göçmenlik bakanlarının göçmenlik konusunda sert olmadığı anlamına gelmez. Bir İşçi Partisi hükümetinin bize zorunlu gözaltı ve denizaşırı işlemler getirdiğini unutmayalım, ama Dutton, Hawke ve diğerleri kadar çok vizenin iptal edildiğini de hiç görmemiştik.” diyerek sözlerine şöyle devam etti: “Bu yeni hükümetin, eski Göçmenlik Bakanı Chris Evans’ın yaklaşık 16 yıl önce söylediği şu sözlere önem vermesi gerektiğini düşünüyorum, ‘Çok fazla güce sahip olduğum görüşünü oluşturdum. Göç ve Vatandaşlık Yasası’nın, bakana bireysel davalar hakkında karar verme yetkisi açısından gördüğüm diğer herhangi bir yasadan farklı olduğunu düşünüyorum. Bundan rahatsızım, sadece ‘Tanrı’yı oynamak’ la ilgili endişelerim yüzünden değil, fakat aynı zamanda bu kararlar için şeffaflık ve sorumluluk eksikliğinden ve bazı durumlarda bu kararlara karşı herhangi bir temyiz hakkının olmamasından dolayı.’”
Djokovic’in Avustralya’da yeniden vize başvurusunda bulunabilmesi için bir dizi adımdan geçmesi gerekecek. Bay Estrin şunları söyledi: “Bay Djokovic, önceki iptal nedeniyle kamu yararı kriteri PIC* 4013 kapsamında üç yıllık bir dışlama süresine tabi olmayan 408 alt sınıfı vizesine tekrar başvurmak zorunda kalacak.” Vize sınıfı 408 olan bu geçici çalışma vizesi, Avustralya hükümetinin onayladığı bir etkinliğe katılmak ve bir Avustralya organizasyonunun daveti üzerine sürekli olmayan kültürel ya da sosyal bir faaliyete katılmak isteyen kişiler için uygundur. “Bu kriterden yalnızca Avustralya’nın veya bir Avustralya vatandaşının çıkarlarını etkileyen zorlayıcı koşullar varsa feragat edilebilir. Politika, Avustralya’nın ‘vatandaş olmayanların Avustralya’nın ticari, ekonomik, kültürel veya diğer gelişimine katkıda bulunabileceğinin önemli bir yarar olabileceğini’ kaçırdığı örneğini bizlere vermektedir.” Bay Estrin sözlerine şöyle devam etti: “1 numaralı tenisçinin Avustralya Açık’ta oynamasının bu kriterlere güzelce uyacağını düşünürdüm. İptal kararında iptalin ‘Avustralya’nın ekonomik çıkarlarına zarar vereceğini ve Avustralya’nın ekonomik çıkarlarının uygulanabilirliğini tehlikeye atacağını’ kabul etmediğini söyleyen eski bakan öyle düşünmüyormuş. “
Bay Estrin, önceki hükümet tarafından Djokovic’in yüksek profilli sınır dışı edilmesini önlemek adına adımlar atılmış olabileceğini de öne sürdü. “Bir önceki hükümetin ortaya çıkan manzarayı önlemek için atabileceği birkaç adım vardı” dedi. “İlk olarak, Bay Djokovic ‘e kamu yararı kriterlerinden biri kapsamında vize vermeyi basitçe reddedebilirdi (bu, göçmenlik izninde vizeyi iptal etmekten daha az sahte ve tartışmalı olarak daha adil olurdu). Yüksek profilli ziyaretçiler için vizeler oldukça sık reddediliyor (Milo Yiannopoulos* örneğinde olduğu gibi)” dedi.
“İkinci olarak, Bakanlığın Havayolu İrtibat Görevlilerinden (ALO) biri tarafından biniş limanında uçağa girişi reddedilebilirdi. Bu, uzun bir uçuştan sonra havaalanında iptal etmekten çok daha adil bir yaklaşım olabilirdi.” Bu, Djokovic’in Melbourne’deki Göçmen Gözaltı Merkezi’nde geri döndürülmesinin utancına da bir alternatif olabilirdi. Nihayetinde, farklı bir hükümetle bile olsa gelecekte benzer çatışmaların yaşanmamasını sağlayacak yeterli güvenceler halen bulunmamaktadır. Novak Djokovic cephesinden henüz kesin bir açıklama gelmemiş olsa da kendisinin 2023 Avustralya Açık turnuvasına katılıp katılamayacağı kısacası hangi şartları kabul edip etmeyeceğini bizlere zaman gösterecek.
Betül KÖSLÜOĞLU
*Kontrendikasyon: Herhangi bir ilaç veya tıbbi ürünün kullanılmaması gereken durumlar.
*Milo Yiannopoulos, en çok 2014’ten 2017’e kadar Breitbart News’de editörlük yapmasıyla ve Temmuz 2016’da, aktris Leslie Jones’u çevrimiçi taciz ettiği için Twitter’dan kalıcı olarak yasaklanmasıyla tanınan İngiliz olan sağcı siyasi yorumcu, polemikçi, konuşmacı ve yazar. 2019’da Avustralya vizesi iptal edilmiş, ülkeye alınmamıştı.
*PIC: Public Interest Criteria.
