Finansal Fair Play (FFP), Eylül 2009’da UEFA tarafından kabul edilerek 2011-2012 futbol sezonunda yürürlüğe girmiştir. FFP’nin amacı, kulüplerin kazandıklarından fazla harcama yapmalarını engellemek, borçlanabilecekleri miktarları sınırlandırmak ve kulüpleri mali disiplin çerçevesine sokmaktır.

FFP kurallarının başlıca amaçları arasında; lisans veren kurumlar ile kulüpler arasında iş birliğini teşvik etmek, Avrupa çapında finansal, sportif ve hukuki sürdürülebilirliği sağlamak, kulüpler ile taraftarları arasında sağlıklı bir ilişki kurmak, futbola erişilebilirliği artırmak ve kulüplerin mali açıdan sürdürülebilirliğini güçlendirmek sayılabilir.

Karaborsa Bilet Satışı ve Türkiye’deki Hukuki Düzenlemeler

Bilet satışı, futbol müsabakalarının vazgeçilmez unsurlarından biridir. Ancak son yıllarda futbol müsabakalarına olan yoğun ilgi, karaborsa bilet satışlarını yaygın hale getirmiştir. Türkiye’de de son aylarda büyük bir spor kulübünde yaşanan karaborsa bilet skandalı dikkat çekmiştir. Bu olayda, kulübün özel bir sistem aracılığıyla kombine dışı biletleri hızla tükenmiş gibi göstererek, bu biletlerin karaborsada değerinin çok üzerinde satıldığı iddia edilmiş ve yaklaşık 56 milyon Euro gibi bir gelir elde edildiği öne sürülmüştür. Karaborsa, yeraltı ekonomisinin bir parçası olarak piyasa değeri üzerinde gizli bir satış gerçekleştirme eylemi olarak tanımlanabilir.

04/07/2019 tarihli 7182 sayılı Yasa’nın 9. maddesiyle, 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’un 15. maddesine yapılan ekleme sonucunda karaborsa bilet satışı yeniden suç olarak tanımlanmıştır.

Bu maddeye göre: “Spor müsabakaları için; ilgili federasyon, spor kulüpleri ve yetkili diğer kişiler tarafından uygun görülen yerler ve görevliler dışında bilet satışı yapanlar altı aydan bir yıla kadar hapis ve yüz günden iki bin güne kadar adli para cezası, değerinin üstünde bilet satışı yapanlar ise bir yıldan üç yıla kadar hapis ve iki yüz elli günden beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.” Bu hükümle suçun niteliği, işlenme biçimleri ve cezası açıkça belirlenmiştir.

Türk hukukuna göre karaborsa bilet satışı suçu iki şekilde işlenebilir: (1) ilgili federasyon, spor kulübü veya yetkili diğer kişilerce belirlenen yer ve görevliler dışında bilet satışı yapılması; (2) biletlerin piyasa değerinin üstünde satılması.

Kulüp Lisans ve Finansal Sürdürülebilirlik Talimatı

Kulüp Lisans ve Finansal Sürdürülebilirlik Talimatının 73. maddesi, lisans adaylarının, ev sahibi oldukları müsabakalarda biletleme operasyonunu (planlama, basım, dağıtım vb.) yönetmek üzere bir bilet sorumlusu ataması gerektiğini belirtir. Ayrıca, lisans adayı; TFF’ye tescilli ulusal veya uluslararası kulüp müsabakalarına katılan futbol takımından tümüyle ve münferiden sorumlu tüzel kişilik olarak tanımlanmıştır. Bu bağlamda, kulüplerin kendi sahalarında oynayacakları maçlarda biletleme operasyonlarını yönetmek üzere bir görevli atamaları zorunludur.

UEFA Düzenlemeleri

UEFA’nın karaborsa bilet satışını engellemeye yönelik düzenlemeleri ve yaptırımları, kendi tüzükleri, kuralları ve ilgili yasal belgelerinde yer almaktadır. UEFA düzenlemelerine tabi olan kişi ve kuruluşlar, UEFA’nın tüzüklerine, düzenlemelerine, direktiflerine ve kararlarına saygı göstermekle ve etik davranış ile sportmenlik kurallarına uymakla yükümlüdür.

Bilet satışlarının kontrolü kulüplerin sorumluluğundadır. Bilet alan kişilerin kayıtlarının tutulması, karaborsa bilet satışının önlenmesi ve yetkili kurumlarla iş birliği yapılması bu yükümlülüğe dahildir. Ayrıca, deplasman taraftarlarına satılacak bilet fiyatlarının, ev sahibi takım taraftarlarına satılan benzer kategorilerdeki bilet fiyatlarıyla aynı olması karaborsayı önleyici tedbirlerden biridir.

UEFA Disiplin Talimatına göre, belirlenen kurallara aykırılık durumunda; uyarı, deplasman maçlarında bilet satış yasağı, 100 Euro’dan 10.000.000 Euro’ya kadar para cezası veya UEFA turnuvalarından men cezası gibi yaptırımlar uygulanabilir.

Turnuva Özel Kuralları ve Genel Şartlar

UEFA’nın düzenlediği turnuvalara özgü bilet satış kuralları bulunmaktadır. Özellikle UEFA Şampiyonlar Ligi ve Avrupa Şampiyonası gibi büyük turnuvalarda, bilet satışının nasıl yapılacağı ve karaborsa satışların önlenmesi hakkında ayrıntılı düzenlemeler yer alır. Örneğin, turnuvalar için hazırlanan bilet genel şart ve koşulları, biletlerin devrine dair yasaklar ve ihlallerde uygulanacak yaptırımları içerir. Karaborsa bilet satışının tespiti durumunda, bu biletler iptal edilebilir ve sorumlular cezalandırılabilir.

Ulusal Yasalar ve Avrupa Hukuku

UEFA düzenlemeleri dışında, karaborsa bilet satışları birçok Avrupa ülkesinin ulusal yasalarına ve Avrupa Birliği (AB) hukukuna da aykırıdır. Avrupa’nın pek çok ülkesinde spor etkinlikleri için biletlerin karaborsada satılması yasa dışıdır. Örneğin:

• Birleşik Krallık: Karaborsa bilet satışı, 1985 tarihli Spor Yasası (Sporting Events Act 1985) kapsamında yasaklanmış olup, ihlali durumunda para cezası veya hapis cezası uygulanabilir.
• Fransa: Tüketici Hukuku (Code de la Consommation) kapsamında karaborsa bilet satışı yasaktır.
• Almanya: Karaborsa bilet satışı, dolandırıcılık veya tüketici koruma yasaları kapsamında cezalandırılabilir.

Örneğin, İtalya Futbol Federasyonu (FIGC) Disiplin Kurulu, taraftar gruplarına usulsüz bilet satışları nedeniyle Serie A takımlarından Juventus ve başkanına ceza vermiştir.

Uluslararası İş Birliği ve Yerel Otoriteler

UEFA, büyük turnuvalar sırasında yerel otoritelerle işbirliği yaparak yasadışı bilet satışlarına karşı önlemler alır. Örneğin, EURO 2020 gibi büyük etkinliklerde, turnuva düzenlendiği ülkelerin emniyet güçleri ve hükümetleriyle işbirliği yaparak karaborsa faaliyetlerini izler ve cezalandırır.

CAS (Court of Arbitration for Sport – Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi) Kararları

UEFA’nın karaborsa bilet satışına karşı uyguladığı yaptırımlar, bireyler veya kulüpler tarafından CAS’a taşınabilir. CAS, UEFA’nın uyguladığı yaptırımların hukuka uygunluğunu ve orantılılığını denetler. CAS kararları, UEFA’nın karaborsa bilet satışına dair cezai uygulamalarını doğrudan etkileyebilir. Bu düzenlemeler, UEFA organizasyonlarında karaborsayı önlemek ve biletlerin adil bir şekilde dağıtılmasını sağlamak için güçlü bir hukuki temel oluşturur.

Esra Melis İSTİKBAL