Futbol, birçok otorite tarafından modern dünyanın en popüler spor branşı olarak tanımlanmaktadır. Dünya çapında en çok insana ulaşan, en çok insanın seyrettiği, en büyük sermayelerin ucundan bile olsa dahil olabilmek adına milyonlarca dolar para akıttığı devasa bir endüstriden oluşmaktadır. Örneğin 2021 sonbaharında İngiltere Premier Lig ekiplerinde Newcastle United F.C., yüzlerce milyar Euro’luk servete sahip Suud bir yatırım fonuna yaklaşık 400 Milyon Euro gibi bir bedelle satılmıştır.
Tüm bu devasa sistemin küresel çaptaki en büyük organizatörü olan FIFA (Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği) özellikle son yıllarda futbolun sportif, sözleşmesel ve disiplinel yargılamalarında çok önemli düzenlemelere ve değişikliklere imza atmaktadır. Nitekim bu önemli gelişmelerden biri de 01/10/2021 tarihi itibarıyla faaliyetlerine başlayan FIFA Football Tribunal (FIFA Futbol Mahkemesi) olmuştur.
Bu yazıda, bugüne kadar futbol yargısında faaliyet gösteren önemli yargı mercilerine ek ve alternatif olarak, bu sporun kurallarını belirleyenler tarafından oluşturulan ve faaliyete sokulan yeni bir hakem/tahkim esaslı yargı merciini incelemeye ve siz değerli okurlarımıza tanıtmaya gayret göstereceğiz.
Görev Tanımı ve Faaliyet Göstereceği Alanlar
FIFA Futbol Mahkemesi, birlik tarafından uluslararası futbol yargılamasında; yeni, güvenilir ve evrensel bir yargı merci oluşturmak amacıyla uzun yıllardır halihazırda planlanmaktaydı. Yapılan saha çalışmaları ve görev yapacak hakemlerin seçimlerinin tamamlanmasıyla beraber FIFA Futbol Mahkemesi, FIFA Statüsü’nün 54. maddesi uyarınca 01.10.2021 tarihi itibariyle yargısal faaliyetlerine başlamıştır.
FIFA tarafından, mahkemenin görev tanımı epey geniş tutularak; oyuncu statüleri ile ilgili uyuşmazlıklar, oyuncu ve kulüp arasında ortaya çıkması muhtemel sözleşmesel uyuşmazlıklar, menajer-kulüp-sporcu üçgeninde doğabilecek sözleşmesel uyuşmazlıklar, sportif cezalar, fesih ve yetiştirme tazminatları, antrenörler ile kulüpler arasındaki uyuşmazlıklar, reşit olmayan futbolcuların tescili, federasyon değişiklikleri, futbolcu-kulüp-ulusal takım ilişkileri gibi hemen hemen futbolun tarafları ve bireyleri arasında ortaya çıkabilecek tüm uyuşmazlık konularında başvurulabilecek bir hakem kurulu oluşturulmuştur.
FIFA Futbol Mahkemesi nezdinde yapılan yargılamalarda, genel olarak yazılı yargılama usulü esas alınmakta olup, ilgili yazışmalar e-posta sistemi üzerinden gerçekleştirilmektedir. Yazışmaların FIFA’nın resmi dilleri olan Almanca, İngilizce, İspanyolca veya Fransızca dillerinden biriyle yapılması zorunludur. İlke olarak kararlar dosya üzerinden verilmekteyse de gerekli durumlarda duruşma açılabilmektedir. Yine yargılamalarda prensip olarak bir dava ve bir cevap dilekçesi sunulabilmekte olup usul kuralları gereği tahkikat aşamasının sonlanmasıyla birlikte yeni deliller ileri sürülememekte ve iddia veya savunma genişletilememektedir.
Bu hakem kurulu nezdinde açılacak davalara karşı açılacak karşı davaların, davaya cevap süresinde açılması zarureti bulunmaktadır. Taraflar kısa kararın kendilerine tebliğini takip eden 10 gün içerisinde gerekçeli kararı isteme haklarına sahip olup, gerekçeli karara karşı 21 gün içerisinde CAS (Spor Tahkim Mahkemesi) nezdinde karara itiraz edebilmektedirler.
Kurul, yargılama ve içtihat karmaşasını önlemek ve temel olarak birbirinden farklı olan uyuşmazlıkları daha detaylı ve düzenli incelemek amacıyla, kendi içerisinde ilgili konularda üç birime ayrılmış olup bu birimler belirli konularda ihtisas sahibi hakemlerden oluşturulmuştur.
Player’s Status Chamber (PSC: Oyuncu Statüsü Kurulu)
Mahkemenin bu birimi; temel olarak, bir futbol kulübü veya federasyon ile yabancı bir antrenör arasındaki iş veya hizmet ilişkisinden doğan sözleşmesel uyuşmazlıklara bakmakla görevlidir. Birlik, bu birimin görev tanımını yaparken özellikle yabancılık unsuru kıstasını getirmiş ve birimin yalnızca yabancılık unsuru barındıran sözleşmesel uyuşmazlıklara bakmakla görevli olmasını sağlamıştır. Örneğin, Türk bir kulüp ile Türk bir antrenör arasında doğacak ve iş ilişkisinden kaynaklanacak bir uyuşmazlıkta PSC’ye başvurulması usulen ve hukuken mümkün olmayacaktır.
Mahkemenin bu birimi, FIFA konseyi tarafından seçilecek bir başkan ve iki başkan vekili ile birlikte futbolcu birlikleri, federasyonlar, ligler ve kulüpler tarafından seçilecek yeteri kadar üyeden oluşmaktadır. Bu üyelerin hukukçu olması zorunlu iken görev süreleri ise dört yıl ile sınırlıdır. Birim, inceleyeceği dosyaları prensip olarak tek hakemle incelemekte, ancak karmaşık veya komplike davalarda üç hakem ile incelemeler yapmaktadır. Ayrıca bu birime yapılacak başvurular veya açılacak davalar (geçici tescil başvuruları dışında) nispi harca tabidir.
Dispute Resolutıon Chamber (Drc: Uyuşmazlık Çözüm Kurulu)
Mahkemenin bu birimi, FIFA Konseyi tarafından seçilecek bir başkan ve iki başkan vekilinin yanında, futbolcu birlikleri tarafından seçilecek 15 üye ile birlikte, federasyonlar, ligler ve kulüpler arasından seçilecek 15 üyeden oluşmaktadır. Yine bu birime seçilecek üyelerin de hukukçu olması zorunludur.
Bu birim temel olarak, bir kulüp ile futbolcu arasında kurulan sözleşmelerin istikrarına ilişkin ihtilaflar, sportif ceza veya yetiştirme tazminatlarına ilişkin ihtilaflar gibi kendi alanında uzmanlaşmış hakemlerin spesifik uzmanlık konularına ilişkin ihtilafları karara bağlamakla görevlidir.
Uyuşmazlık Çözüm Kurulu, konusu 200.000,00 USD’ye kadar olan uyuşmazlıklara bakmak için tek üye ile toplanırken, bu bedelden daha yüksek bir uyuşmazlık konusu olması veya tek hakemin çözmekte zorlanacağı daha karmaşık davalarda üç hakem ile toplanmaktadır.
Agent’s Chamber (AC: Menajerler Kurulu)
FIFA Futbol Mahkemesi altında örgütlenen ve üçüncü ve son birim olan Menajerler Kurulu ise, günümüz futbolunun çok önemli bir etken gücü haline gelen menajerler ile kulüpler, furbolcular veya diğer menajerler arasında ortaya çıkacak sözleşmesel uyuşmazlıklara bakmak üzere görevlendirilmiş bir birimdir. Bu birime de hukukçu olmaları zorunlu olan; FIFA Konseyi tarafından seçilen bir başkan ile iki başkan vekili ile birlikte futbolcu birlikleri tarafından seçilecek 15 üye ve federasyonlar, ligler ve kulüpler arasından seçilecek 15 üye seçilmektedir. Kurul, prensip olarak tek hakemle dosya görürken karmaşık ihtilaflarda üç hakemle toplanması da mümkündür.
Kararların İcrası ve İtiraz
FIFA Futbol Mahkemesi ve birimleri tarafından verilecek kararlar, FIFA Oyuncuların Statüsü ve Transferi Talimatı’nın ilgili hükümleri uyarınca, taraflara tebliğ edilirken kararın yerine getirilmemesi durumunda birlik tarafından muhataplara uygulanacak yaptırımları da içerecek şekilde düzenlenir. Muhataplara yapılacak tebliğ ile birlikte kararın tebliğ tarihinden itibaren 45 gün içerisinde kararların icrası istenir.
Kararların muhatapları tarafından, kararların icra edilmemesi durumunda, kulüpler için; karar icra edilinceye kadar ulusal ve uluslararası boyutta yeni futbolcu transfer ve tescil yasağı, oyuncular için; karar icra edilinceye kadar futboldan men gibi çok ciddi ve ağır yaptırımlar devreye girebilmektedir. Kulüplere uygulanacak transfer ve tescil yasağının süresi 3 dönemi geçememekte olup, oyuncular için uygulanacak men cezaları ise 6 aydan fazla uygulanamamaktadır. Belirtilen sürelere ve yaptırımlara rağmen ödemelerin yapılmaması durumunda, FIFA Disiplin Komitesi devreye girer ve ilave yaptırımlara karar verebilir.
Sonuç
Temel ve yüzeysel olarak anlatımına gayret gösterdiğimiz bu mahkeme veya hakem kurulu, teorik olarak başarılı ve faydalı olma potansiyelini barındırıyor. Henüz gelişimini ve örgütlenmesini tam olarak tamamlamış sayılamayacak futbol ve spor yargısına, mevcut yargı mercilerinin yanında daha merkezi bir alternatif olarak faaliyete sokulan FIFA Futbol Mahkemesi 01/10/2021 tarihinden itibaren yargısal faaliyetlerine başladı. Bu teorik başarı potansiyelinden ziyade, pratik olarak uluslararası futbol yargısına ne gibi katkılarda bulunacağı ise merak konusudur.
Av. Fatih AKİNCİ
